De binnenwereld beschermen - geweld voorkomen

Dr. Elmar Supe (overleden 2003) was academisch directeur aan het Instituut voor Pedagogische Wetenschappen van de Universiteit van Vechta voor Algemene Pedagogiek en Sociale Pedagogiek. Daarvoor was hij werkzaam in banken, scholen en universiteiten en werkte hij 18 jaar in ministeries van de regering van Nedersaksen als adviseur voor verslavings- en drugsproblematiek. Jarenlang was hij betrokken bij de opleiding van verslaafdenassistenten in het Guttempler-Bildungswerk. Hij pleitte voor de oprichting van gemeentelijke preventieraden en voor "interne milieubescherming".

Neem de tijd om de mooie dingen van het leven te zien en ervan te genieten.

Over preventie wordt vaak gesproken, maar pas als het te laat is, als verslaafden of drugsverslaafden hun omgeving belasten of als ernstige misdrijven, zoals xenofobe aanslagen, worden betreurd. Dan klinkt de roep om preventie - in zondagse toespraken - en dat is te laat.

Dan worden er "ronde tafels" gevormd, projecten gepland of acties en demonstraties gehouden. Niet alleen het "te laat" maar ook de specifieke procedures, b.v. tegen criminaliteit, verslaving of drugs, zijn problematisch. Alomvattende gezondheidsbevordering en preventie, die ik binnenmilieuzorg noem, zijn noodzakelijker dan acties en specifieke projecten.

Preventie is noodzakelijk.

De beslissende vraag is: Hoe kunnen we zoveel mogelijk voorkomen? Administratie en politici vragen: Hoe kunnen we preventie zo kosteneffectief mogelijk maken? De HOE-vraag is dus de beslissende vraag. De verantwoordelijken mogen in geen geval hun kop in het zand steken.

Maar niet alleen verslaving en misbruik van verslavende middelen vormen een uitdaging voor de preventie, maar ook vele andere verschijnselen die elkaar in aanzienlijke mate beïnvloeden: geweld b.v. op scholen, in gezinnen, tegen buitenlanders, criminaliteit met inbegrip van georganiseerde misdaad, seksueel misbruik waarvan de slachtoffers hun leven lang de dupe blijven, eetstoornissen zoals eetbuien en anorexia, afhankelijkheid van geneesmiddelen, illegale drugs en gokken, andere, niet aan middelen gerelateerde verslavingen, suïcidale risico's, verwaarlozing en sekten onder adolescenten. Al deze problemen in hun verschillende duizelingwekkende vormen moeten worden voorkomen, maar vaak pas wanneer iets zichtbaar is geworden voor het publiek, bijvoorbeeld wanneer drugs of geweld op school om actie vragen. Er wordt laat gereageerd, zelfs overgereageerd.

Er worden vaak ronde tafels opgezet waaraan dezelfde mensen zitten, ongeacht welk "asociaal" gedrag, d.w.z. gedrag dat losstaat van de samenleving en haar waarden, moet worden aangepakt. Zij zoeken naar oorzaken en mogelijkheden om dergelijke negatieve gebeurtenissen te voorkomen of te verminderen. Alle werkgroepen komen tot vergelijkbare resultaten, aangezien zowel de conditionele factoren als de tegenmaatregelen voor alle vormen van dissociaal gedrag identiek zijn.

Preventie is leren, opvoeden, weerbaar maken en stimuleren van het leven

De weg naar verslavingspreventie gaat in tegen deze principes. Het leven is iets moois en positiefs, het is geen verslaving. De Portugezen noemen hun preventie "Projecto VIDA", d.w.z. "levensproject".

Verslavingspreventie, die op scholen wordt beoefend, is vaak negatief georiënteerd, met alle verschrikkelijke negatieve gevolgen van dien. Er wordt informatie gegeven die niet nuttig is, vaak zelfs nieuwsgierigheid opwekt, en dus gevaarlijk is. De procedure is vergelijkbaar voor andere symptomen. Het negatieve wordt benadrukt, gegevens en misdaden worden gepresenteerd, en een zekere kennis van drugs wordt bijgebracht.

Wij weten echter dat informatie alleen niet preventief werkt. Het gaat veeleer ook om gevoelens, houdingen, attitudes en competenties, om wat Adolf Busemann reeds in 1931 stelde:

"Ieder mens heeft behoefte aan een minimum aan contact met de natuur, aan alleen zijn en gezelschap, aan vreugde, respect, vertrouwen en succes, aan bezit, vrije tijd en stilte en aan verheffing boven het leven van alledag en het vergankelijke in een ritmische herhaling.

Informatie en afschrikking hebben geen preventieve werking

Een stortvloed van informatie, hoe groot ook, is niet voldoende - ook al wordt die verpakt en overgebracht in glossy brochures. We moeten voorkomen met andere middelen en methoden.

Eén zo'n nieuw concept is de bescherming van de innerlijke wereld. Ik zou het willen vervangen door verslavings- en drugspreventie en vele andere specifieke preventiepraktijken. Interne milieubescherming is gezondheidsbevordering en preventie in de zin van de WHO. Zij is oorzaakgericht, holistisch, sociaal of systemisch en vooral positief.

Deze interne wereldbescherming is niet gericht op drugs, verslavende stoffen, geweld en gegevens, maar op mensen, hun mogelijkheden, vaardigheden en talenten, en ook hun moeilijkheden en problemen. Hij wil de immuunkrachten versterken en vitaliteit overbrengen.

Interne milieubescherming is even belangrijk als milieubescherming

Het moet dezelfde prioriteit krijgen als milieubescherming! Concreet betekent dit dat de bescherming van de interne wereld, net als de milieubescherming, een eigen infrastructuur moet hebben, eigen middelen, instellingen en medewerkers, d.w.z. vertegenwoordigers en verantwoordelijken.

Milieubescherming heeft ons laten zien dat door herbezinning houding en gedrag zijn veranderd waardoor vervuiling en aantasting van het milieu zijn verminderd. Op dezelfde manier zijn veranderingen in houding en gedrag mogelijk tegen vervuiling en vernietiging binnenshuis.

Deze radicale herbezinning is ook hier nodig als wij in Duitsland geen Amerikaanse toestanden willen krijgen. Maar dit is de weg die wij gaan, zoals blijkt uit de criminaliteitsstatistieken van de politie en de rapporten - ook van scholen. Als we bedenken dat de meeste misdaden niet bekend zijn en niet worden opgelost, is de ontwikkeling bedreigend.

Uit mijn workshops over dit onderwerp gaan de deelnemers naar huis met deze gedachten: "Ik kan veel doen! Ik ben belangrijk! Ik ben niet machteloos!" Ook krijgen ze verschillende concrete tips en hulp van elkaar, zoals aansterken, tijd hebben, luisteren, anderen vertrouwen geven, het kind laten voelen dat het waardevol is en positief denken.

Maar ook politici op alle niveaus moeten inzien dat het hoog tijd is om meer aan preventie te doen. Er wordt enorm veel geld uitgegeven aan symptoombestrijding (ziekte, invaliditeit, criminaliteit), maar er wordt veel te weinig geïnvesteerd in preventie. De wanverhouding is ongeveer 99 op 1.

De concepten oorzaken en preventie zijn uitwisselbaar

Zowel de oorzaken als de preventieconcepten voor verschillende symptomen zijn onderling inwisselbaar, zoals gemakkelijk kan worden vastgesteld in vergelijkende studies. Het is doeltreffender de specifieke preventieve activiteiten te bundelen, ze een sterker en doeltreffender effect te geven, ze voor de lange termijn te plannen en ze uit te voeren. Bundeling van preventieve maatregelen is zinvol omdat afzonderlijke activiteiten vervagen en bevindingen niet in maatregelen worden omgezet als er geen actuele druk meer is. Dan is er, afgezien van praten, bijna niets gebeurd.

Bovendien zijn de middelen voor preventie sowieso zeer bescheiden en vaak beperkt in tijd. Zorgvuldige, competente, vroegtijdige en continue preventie is zeldzaam en blijft fragmentarisch. In een deskundigenadvies voor het Bundesamt für Gesundheitsforschung beschrijft het Instituut voor Therapie-onderzoek in München de situatie van de preventie in Duitsland - terecht - als troosteloos.

Specifieke preventie-inspanningen leiden vaak tot een botsing van bevoegdheden, wat vaak resulteert in een tegenstelling of zelfs een conflict. De indruk bestaat dat sommige leiders en instellingen meer oog hebben voor zichzelf, hun belangen, hun imago, hun middelen dan voor de grote gemeenschappelijke taak van preventie.

Laten we ons concentreren op de zin van het leven en op waarden in plaats van op verslaving of geweld

Zij concentreren zich ook bijna alleen op hun "eigen" symptoom, b.v. verslaving of misdaad, in plaats van op positieve alternatieven zoals het vinden van zin en waardeoriëntatie. In dit verband kunnen wrijvingsvlakken worden verminderd en kunnen werknemers en middelen dus beter worden ingezet wanneer samenwerking, coördinatie en holistische preventie worden verbeterd.

Wat betekent dit concreet?

1. Specifieke preventie is niet mogelijk, omdat preventie als onderdeel van opvoeding altijd effectief wordt tegen het destructieve.

2. 2. Specifieke preventie, b.v. drugspreventie en specifieke werkgroepen, kan achterwege blijven.

3. Het specifieke karakter van de afzonderlijke preventiestrategieën wordt door instellingen en werkgroepen opgenomen in een holistische benadering van gezondheidsbevordering en preventie in het kader van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Deze is gericht op het scheppen van een gezonde leefomgeving, het ontwikkelen van persoonlijke vaardigheden en netwerkactiviteiten.

4. In scholen, bedrijven en gemeenschappen worden werkgroepen gevormd om alle vormen van asociaal gedrag op een oorzaakgerichte en maatschappelijke manier te voorkomen.

Dus wanneer werkgroepen concepten ontwikkelen en uitvoeren die structurele voorwaarden en persoonlijke omstandigheden verbeteren, kinderen en jongeren, ouders, gezinnen en leerkrachten versterken, oriëntatie bieden met goede voorbeelden en duidelijke grenzen, het mogelijk maken om het leven te leren in relaties en vrije ruimten, die een verscheidenheid aan handelingscompetenties, conflictoplossings- en crisisbeheersingsstrategieën overbrengen, dan is dit effectief tegen vele vormen van dissociaal gedrag, zoals overal blijkt waar op deze manier in de praktijk wordt gewerkt. Op deze manier zouden de bescheiden beschikbare middelen en krachten worden gebundeld. Daardoor worden ze doeltreffender en zijn ze op lange termijn beter beschikbaar - een onmisbare voorwaarde voor professionele planning en continu werk. Van grootschalige programma's weten we dat ze zelden de basis bereiken, dat ze specifiek zijn, vaak voor actuele incidenten, en dat ze te vroeg eindigen.

Mensen in staat stellen hun problemen en conflicten op te lossen

Onze leerkrachten zijn niet voorbereid op de vele leerlingen, problemen en uitdagingen waarmee zij vandaag en morgen op school worden geconfronteerd. Dit geldt met name voor geweld en drugs. Opleiding alleen is niet voldoende. Als men hulpeloosheid en gevoelens van machteloosheid wil overwinnen, moet men reeds tijdens de opleiding de basis leggen en een programma consequent en voortdurend uitvoeren en voortzetten!

Ook ouders zijn onvoldoende toegerust voor hun belangrijke taak. De media berichten dagelijks over partnerconflicten, echtelijke twisten en familiedrama's. Misbruik, alcohol, drugs, geweld en criminaliteit spelen elkaar vaak in de kaart.

Dit is niet alleen te wijten aan een gebrekkige voorbereiding op het leven, maar ook aan een gebrek aan vaardigheden op het gebied van communicatie en conflictoplossing. Deze tragedies, die zich dagelijks in verschillende facetten voordoen - kinderen en vrouwen lijden lange tijd als in een martelgang - zijn voor mij de doorslaggevende motivatie om op dit gebied te gaan werken. Burgers - ook leerkrachten - zijn enthousiast over gezondheidsbevordering en preventie, omdat daardoor angsten en zorgen, verwondingen, ontberingen en dood kunnen worden teruggedrongen.

Het doel is mensen in staat te stellen hun problemen en conflicten op te lossen, niet te vluchten in misbruik, drugs, alcohol, geweld en misdaad, maar hun leven op een verantwoorde en positieve manier vorm te geven.

De middelen voor symptoombestrijding staan in een verhouding van 99:1 tot preventie.

Politici moeten ook inzien dat lippendienst niets uithaalt en dat interne veiligheid niet alleen kan worden bereikt door strengere wetten en een uitbreiding van de politiemacht. De gevolgen van sparen op de verkeerde plaats zullen snel moeten worden betaald. Effectieve bescherming van de binnenwereld moet beginnen in gezinnen, kleuterscholen en scholen, ook in jeugd- en sportgroepen, want asociaal gedrag ontstaat in het sociale proces en kan alleen daar worden voorkomen.

Maar de kernvraag blijft wat wij zelf, wat ieder van ons kan doen voor een effectieve bescherming van de innerlijke wereld. Zeven suggesties:

1. Een kernzorg is kinderen, jongeren en volwassenen sterk te maken, want de hoofdoorzaak van dissociaal gedrag is altijd een zwakte. Het doel is talenten te ontdekken en te bevorderen, het gevoel van eigenwaarde en veerkracht te versterken door zelfwerkzaamheid, participatie, bemiddeling bij succes of het opbouwen van een relatie.

2. Er zijn niet alleen negatieve ontwikkelingen. Er wordt alleen over gerapporteerd. Als we inspecteren, een "positieve bril" opzetten, ontdekken we veel goede dingen.

Het gaat erom positieve ontwikkelingen te bevorderen en succes te inspireren, over te brengen en aan te moedigen met goede voorbeelden en voorbeeldig gedrag. Veel mensen, particulieren en vertegenwoordigers van instellingen kunnen hieraan deelnemen.

3. Als we de vraag naar verslavende middelen willen voorkomen, moeten we vooral jongeren aantrekkelijke alternatieven en gelijkwaardige, realistische, avontuurlijke en ervaringsgerichte mogelijkheden bieden. Dit wordt bijvoorbeeld beleefd in vriendschappen, in sociale, kerkelijke of politieke betrokkenheid, in gemeenschappelijke ondernemingen op velerlei gebied zoals sport, spel, dans, muziek, theater, cultuur, kunst, natuur, wandelen, dieren, talen, techniek, wetenschappen of vreemde landen. Dit geldt ook voor volwassenen.

Gezondheidsbevordering moet uitgaan van een algemene maatschappelijke benadering. Het moet niet alleen een zaak zijn van scholen, jeugdzorginstanties en deskundigen, maar het is een taak en een mogelijkheid van iedereen.

Openheid, geloofwaardigheid en waardering scheppen een goede sfeer en vormen de basis voor een omgeving waarin iedereen zich prettig voelt.

Aantrekkelijke alternatieven bieden voor de vraag naar verslavende drugs

4. De bestaande kennis en goede concepten moeten snel worden toegepast. Zo deed de geweldscommissie van de federale regering in 1990 voorstellen om geweld te voorkomen: geen overdreven reactie van de staat, versterking van het juridisch bewustzijn, criminelen mogen niet leren van "succes", versterking van de opvoedingscapaciteit van gezinnen en scholen, verminderen van angsten en mislukkingen, versterking van jeugdwerk, juridisch onderwijs en gezinspedagogiek, helpen in plaats van straffen, opleiding van ouders en leerkrachten, terugdringen van de weergave van geweld in de media. Dit betekent ook dat alle preventie-inspanningen worden geïntegreerd in totaalconcepten en dat alles wat ongeschikt is gebleken, wordt geschrapt: Eenmalige acties, "flash in the pan", voorlichting en projecten alleen. Afschrikking, pessimisme en uitsluiting werken verkeerde ontwikkelingen in de hand.

5. Als er al een aantal jaren een milieu-effectrapportage bestaat, is het logisch dat er ook een interne milieu-effectrapportage komt voor alle belangrijke beleidsbeslissingen waarin rekening wordt gehouden met de gerechtvaardigde belangen van veiligheid en gezondheid, van kinderen, jongeren, gezinnen en ouderen.

Hier heeft naast de jeugd-, sociale- en gezondheidsautoriteiten ook de politie uitstekende mogelijkheden om in een "gemeentelijke preventieraad" in een vroeg stadium een actieve rol te spelen, in plaats van reactief misdrijven op te lossen en criminelen vast te zetten.

Centraal staat de vraag: "Hoe gaan we met elkaar om?"

6. Wij weten dat wij in crises, problemen en conflicten niet alleen maar negatieve dingen moeten zien, niet alleen maar uitzichtloosheid.

Integendeel, zij geven een gevoel van leven en positieve mogelijkheden die nieuwe perspectieven openen. Wat hier van belang is, is gevoeligheid, begrip, kalmte, vreugde, vertrouwen, maar bovenal een positieve houding van verwachting en zorgzaamheid.

7.Last but not least is het voor volwassenen van belang om grove fouten te vermijden en de juiste prioriteiten te stellen. In de kern gaat het om de vraag: "Hoe gaan we met elkaar om?" Ethiek, een systeem van waarden, geloofwaardigheid en voorbeeldgedrag zijn in trek.

Alleen duidelijke standpunten kunnen helpen. Dat betekent geen "laisser-faire", geen "recht op dronkenschap", geen "salamitactiek" naar vrijlating, maar een consequent en onmiskenbaar NEE tegen drugs en geweld!

Binnenlandse wereldbescherming betekent ook een onbeperkt JA in woord en daad tegen het leven, tegen de menselijke waardigheid, waardering en toekomst en dus tegen meer veiligheid, gezondheid en welzijn.

Impressum       Privacy     Afbeeldingen: www.pixabay.com